Obyś żył w interesujących czasach, mówi starożytne przekleństwo, powszechnie uważane za chińskie. Interesujące czasy to rzeczywistość, w której żyjemy i działamy od jakiegoś czasu. W 2019 roku byliśmy świadkami serii ekstremalnych zjawisk pogodowych na świecie, w tym pożarów buszu w Australii, intensywnych opadów deszczu i powodzi w Azji czy trzęsień ziemi na różnych kontynentach. Kiedy myśleliśmy, że złe wiadomości się skończyły, wybuchła pandemia koronawirusa, która jest z nami do dziś. Gdy dzięki szczepieniom, rygorystycznym zasadom bezpieczeństwa i higieny oraz dbania o siebie nawzajem zaczęliśmy widzieć światło w tunelu, a nastroje rynkowe i apetyt inwestycyjny zaczęły się poprawiać, światowa opinia publiczna stanęła w obliczu kolejnej tragedii: wojny na Ukrainie i największego kryzysu humanitarnego w Europie od czasów II Wojny Światowej.

Obecna sytuacja geopolityczna sprawia, że zrównoważony rozwój, czy też ESG, stają się jeszcze istotniejsze niż wcześniej. Wojna podkreśla znaczenie „S”, czyli społecznego wpływu, który firmy mogą wywierać, wspierając pracowników i lokalne społeczności. Już w pierwszych dniach wojny opinia publiczna została zasypana informacjami o pomocy świadczonej przez firmy ich pracownikom dotkniętym przez wojnę oraz innym osobom, których ojczyzna została zaatakowana. Świat biznesu ogłaszał również decyzje o zamykaniu działalności w kraju-najeźdźcy, Rosji. „G”, które oznacza funkcjonowanie zgodne z zasadami ładu korporacyjnego i etyki, było z kolei widoczne w odpowiedzi międzynarodowej społeczności na wydarzenia w Ukrainie w postaci dotkliwych sankcji na niespotykaną wcześniej skalę. Wobec bardzo silnej pozycji Rosji na rynku ropy i gazu, „E”, czyli wpływ na środowisko, znajduje odzwierciedlenie w zobowiązaniu krajowych i międzynarodowych liderów sceny politycznej i biznesowej, aby przyspieszyć transformację w kierunku odnawialnych i alternatywnych źródeł energii, w drodze do bardziej zrównoważonego świata.

Jest nadzieja, że jednym z efektów tej brutalnej wojny będzie zwiększona świadomość pozytywnego wpływu środowiskowego, społecznego i w obszarze ładu korporacyjnego oraz etyki, który możemy wywierać zarówno indywidualnie, jak i w ramach działalności biznesowej, oraz że ta świadomość znajdzie odzwierciedlenie w strategiach przedsiębiorstw.

Formalne fundamenty, narzędzia i miary

ESG nie jest nowym konceptem. Funkcjonuje od lat, niemniej jednak w ciągu ostatniej dekady dramatycznie zyskał na znaczeniu wobec doświadczania zmian klimatycznych przez coraz większe grono ludzi i firm na całym świecie. Zmiany klimatyczne są globalnym wyzwaniem, na które pojedyncze kraje lub regiony świata nie są w stanie skutecznie odpowiedzieć. Konieczne jest połączenie sił i współpraca wzdłuż i wszerz globu. Porozumienie Paryskie zjednoczyło prawie wszystkie kraje świata – pierwszy raz – w ramach jednej umowy dotyczącej ograniczania emisji gazów cieplarnianych, powodującej globalne ocieplenie. Podpisane przez ponad 190 krajów, porozumienie to było punktem zwrotnym w globalnym podejściu do zmian klimatycznych. Jego głównym osiągnięciem jest wyznaczenie celów klimatycznych: utrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie poniżej 2°C oraz dążenie do ograniczenia tego zjawiska do 1.5°C.

Innym ważnym dokumentem tworzącym fundamenty ESG w Europie był Europejski Zielony Ład (oryg. European Green Deal), czyli strategia klimatycznie neutralnej gospodarki Unii Europejskiej. Datowany na 2019 rok, dokument ten prezentuje cele (osiągnięcie zeroemisyjności do 2050 roku; zapewnienie wzrostu gospodarczego niezależnego od wykorzystania zasobów; sprawiedliwa transformacja gospodarki), które mają przekształcić gospodarkę UE w nowoczesną, efektywnie korzystającą z zasobów i konkurencyjną w skali globalnej.

Brakowało jednak narzędzi, które pomogłyby w zrozumieniu, klasyfikacji, mierzeniu i raportowaniu postępów w kierunku zeroemisyjnej przyszłości w spójny i porównywalny sposób, zapobiegając jednocześnie zjawisku zwanemu „greenwashing”. W odpowiedzi na tę potrzebę, Komisja Europejska stworzyła Unijną Taksonomię (oryg. EU Taxonomy), narzędzie dla inwestorów, firm i instytucji finansowych, które definiuje wpływ działalności gospodarczej na środowisko naturalne i określa kryteria, które powinny zostać spełnione przez organizacje, żeby mogły one być uznane za prowadzące działalność w sposób zrównoważony. Od stycznia 2022 największe firmy działające w UE mają obowiązek raportowania niefinansowego zgodnie z Unijną Taksonomią, a inne podmioty zostaną objęte tym obowiązkiem w kolejnym roku.

Sektor budowlany odpowiada za prawie 40% emisji dwutlenku węgla związanych z energią na świecie. Unijni prawodawcy zaproponowali więc specjalny pakiet legislacyjny o nazwie „Fit for 55”, który wspiera osiąganie celów klimatycznych w tym sektorze. Obejmuje on takie obszary jak odnawialne źródła energii, efektywność energetyczna, opodatkowanie energii, czy wykorzystanie ziemi. Podkreśla to duże znaczenie sektora nieruchomości w realizacji ambicji redukcyjnych i fakt, że myśląc o siedzibie lub biurze firmy – czy to o kupnie, projektowaniu i budowaniu, czy też o wynajęciu powierzchni – warto pamiętać, że decyzja ta może mieć istotny wpływ na zdolność firmy do realizacji jej strategii zrównoważonego rozwoju. Biuro, które wspiera cele środowiskowe, społeczne i związane z ładem korporacyjnym może stanowić fizyczną manifestację strategii i wartości organizacji, jak i jej zaangażowania w realizację agendy zrównoważonego rozwoju.

W kontekście fundamentów ESG, ważne jest wspomnienie o Celach Zrównoważonego Rozwoju (oryg. Sustainable Development Goals, SDGs), które tworzą ramy dla ambicji i działań ESG. Cele te zostały przyjęte przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 2015 w formie uniwersalnego apelu do działania zmierzającego ku zwalczaniu ubóstwa, ochronie planety oraz zapewnieniu pokoju i dobrobytu dla wszystkich ludzi do 2030 roku. Poszczególne cele są ze sobą połączone, zgodnie z zasadą, że działania w jednym obszarze mają wpływ na wyniki osiągane w innych oraz że zrównoważony rozwój musi uwzględniać aspekty społeczne, ekonomiczne i środowiskowe. Powiązanie strategii zrównoważonego rozwoju firmy z tymi celami w obszarach, w których firma może mieć realny wpływ, jest jednym ze sposobów nadawania struktury wkładowi, w jaki pojedyncze przedsiębiorstwo może wnieść w realizację tych globalnych celów.

Praktyczne zastosowanie ESG w działalności firmy

Istotne jest, aby wdrażanie zasad ESG w firmie rozpocząć od wierzchołka jej struktury organizacyjnej. Zarząd, który odpowiada za długookresową zdolność firmy do funkcjonowania przed jej udziałowcami, powinien zadbać, by ESG było zlokalizowane wysoko na liście strategicznie istotnych tematów. Sami członkowie zarządu powinni posiadać zróżnicowaną wiedzę, kompetencje i doświadczenie, aby podejmować decyzje i wyznaczać cele w tym obszarze. Obowiązkiem zarządu jest przeprowadzanie oceny istotności (oryg. materiality assessment) w krótkiej, średniej i długiej perspektywie czasu, aby zrozumieć szanse i ryzyka, które należy uwzględnić w strategii firmy. Ważne jest równieżmotywowanie decydentów w firmie, aby promować ESG i stymulować realizację strategii zrównoważonego rozwoju. W uzupełnieniu do celów finansowych, cele związane z ESG powinny znaleźć się w formularzach oceny wyników pracy liderów (tzw. „scorecards”). Inną istotną kwestią jest raportowanie i publikowanie danych. Interesariusze firmy muszą mieć wiedzę na temat postępów w realizacji strategii ESG. W dzisiejszych czasach większość inwestorów podejmuje decyzje dotyczące alokacji aktywów na podstawie wyników analizy strategii firmy, gdzie kwestie związane z wpływem środowiskowym, społecznym oraz ładem korporacyjnym mają bardzo duże, o ile nie decydujące znaczenie w procesie decyzyjnym. Nie bez znaczenia jest również przyjmowanie punktów odniesienia i rozumienie dobrych praktyk rynkowych. Może to przyspieszyć proces transformacji w kierunku bardziej zrównoważonego trybu pracy oraz przynieść znaczne oszczędności, jeśli korzystamy z doświadczeń innych firm zamiast „wynajdywać koło od nowa” na własną rękę.

Rzeczy mierzalne są realizowane – konieczne jest ustalenie konkretnych celów, do których firma będzie się odnosiła i mierzenie postępów w ich realizacji. Wyznaczając cele, warto zapoznać się z inicjatywą Science Based Targets (oryg. Science Based Targets initiative, SBTi), globalnym ciałem wspierającym firmy w ustalaniu ambitnych planów redukcji emisji. Cele wyznaczone zgodnie ze standardami Science Based Targets tworzą jasno określoną drogę dla firm do redukcji emisji gazów cieplarnianych, określając w jakim stopniu i jak szybko powinny ciąć emisje. Cele uznaje się za wyznaczone w oparciu o metody naukowe (Science Based), jeśli są zgodne z tym, co nauka w zakresie klimatu uznaje za konieczne, aby zrealizować założenia zawarte w Porozumieniu Paryskim. Obecnie ponad 2000 organizacji z całego świata współpracuje z SBTi, a Skanska jest jedną z nich. W branży nieruchomości inwestycje są długoterminowe, a projekty tworzone przez deweloperów muszą być ponadczasowe, aby w perspektywie 5 lat nie stały się reliktami w miarę, jak rosną wymogi regulacyjne.

Gdy cele i metody monitorowania stanu ich realizacji są już na miejscu, kolejną kwestią do zaadresowania jest raportowanie. Raportowanie to nie tylko wymóg regulacyjny dotyczący coraz szerszego grona firm, ale także coś, na co inwestorzy, partnerzy biznesowi i pracownicy zwracają coraz większą uwagę, podejmując decyzje inwestycyjne, handlowe czy rekrutacyjne.

Warto również rozważyć poddanie się zewnętrznym audytom i procesom certyfikacyjnym, przeprowadzanym przez niezależne organizacje o nieposzlakowanej reputacji i odpowiednich kompetencjach. Przejście przez takie sprawdziany dostarcza wartościowej wiedzy o tym, co działa w firmie dobrze, a co wymaga poprawy z perspektywy zrównoważonego rozwoju. Ponadto takie działania mają pozytywny wpływ na reputację, ponieważ firmy, pomyślnie przechodzą przez tego typu audyty czy procesy certyfikacji, powołują się na swoje wyniki w komunikacji i budowaniu relacji publicznych. To, z kolei, pomaga interesariuszom szybko określić, czy dana organizacja lub jej produkt spełniają ich podstawowe oczekiwania z zakresu ESG bez konieczności przeprowadzania szczegółowych i czasochłonnych analiz. Na przykład, na poziomie przedsiębiorstwa Skanka zdobyła ocenę CDP Climate Change typu Leadership na poziomie A- oraz ocenę na poziomie AA in MSCI ESG Ratings, będąc jednocześnie włączona w giełdowe indeksy: FTSE4Good Index oraz Nasdaq OMX Stockholm 30 ESG Responsible Index. Na poziomie produktowym Skanska dba o certyfikację tworzonych przez siebie nieruchomości biurowych w systemach LEED, BREEAM oraz WELL.

ESG według Skanska

Skanska jest wiodącą firmą deweloperską i budowlaną, działającą na wybranych rynkach nordyckich, Europy Środkowo-Wschodniej, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Zrównoważony rozwój jest integralną częścią globalnej strategii tej organizacji.

Skanska dąży do osiągnięcia zeroemisyjności w ramach swojej własnej działalności oraz w łańcuchu wartości nie później niż w 2045 roku. Cel ten ma akredytację SBTi, a więc osiągając go, firma przyczynia się do realizacji celów Porozumienia Paryskiego. Skanska nie tylko wyznaczyła sobie naukowo potwierdzony cel, ale także regularnie mierzy i publikuje dane na temat postępów w jego realizacji. Firma ma 25-letnie doświadczenie w raportowaniu w obszarze zrównoważonego rozwoju. Pierwszy raport o swoim wpływie na środowisko opublikowała w 1997 roku, pod tytułem “Raport środowiskowy” (oryg. Environmental report) by w latach 2002-2018 rozszerzyć zakres prezentowanych w nim informacji, co odzwierciedla nowy tytuł “Raport o zrównoważonym rozwoju” (oryg. Sustainability report). Od 2019 roku dane dotyczące zrównoważonego rozwoju są uwzględnione w raporcie rocznym, co odzwierciedla strategiczne znaczenie obszaru ESG w funkcjonowaniu firmy.

Skanska raportuje obecnie w zakresie 1, 2 i 3, gdzie zakres 1 oznacza emisje wygenerowane bezpośrednio przez firmę, zakres 2 oznacza emisje wygenerowane pośrednio (np. poprzez energię, ogrzewanie lub chłodzenie budynków), a zakres 3 uwzględnia wszystkie pozostałe emisje związane z działalnością firmy (np. te wygenerowane przez jej dostawców). Organizacje, które nie publikują danych o swoich emisjach lub nie robią tego zgodnie ze standardami raportowania (np. z unijną taksonomią) mogą wykluczyć się z możliwości współpracy biznesowej z bardziej świadomymi znaczenia ESG partnerami czy klientami. Coraz więcej podmiotów prosi swoich potencjalnych dostawców przed nawiązaniem współpracy o informacje na temat wpływu, jaki wywierają. Na przykład, Skanska przeprowadza odpowiednie analizy i wymaga od dostawców przestrzegania kodeksu postępowania, który stanowi załącznik do każdego zawieranego przez firmę kontraktu biznesowego.

Duża część emisji powstaje w procesie produkcji materiałów budowlanych, takich jak beton, stal czy asfalt oraz w procesie użytkowania budynków. Osiągnięcie celu neutralności klimatycznej wymaga innowacji i współpracy z różnymi graczami. Aby lepiej zrozumieć obszary, w których firma może mieć największy pozytywny wpływ, Skanska co dwa lata przeprowadza ocenę istotności, w ramach której prosi swoich kluczowych interesariuszy o opinie, które później są wykorzystywane w procesie tworzenia rozwiązań z zakresu ESG.

Po zidentyfikowaniu obszarów wpływu, Skanska pracuje ze swoimi pracownikami, dostawcami, partnerami i lokalnymi społecznościami, wspólnie podejmując działania, które przynoszą zmiany na lepsze. W zakresie działań środowiskowych (litera “E”), firma prowadzi, na przykład, kampanie uświadamiające dla swoich pracowników (Climate Campaign), poddaje tworzone przez siebie obiekty biurowe analizie i ocenie w ramach certyfikacji LEED, wdraża w swoich projektach niskoemisyjne rozwiązania (takie jak niskoemisyjny beton, który pierwszy raz na dużą skalę został wykorzystany przy budowanie znajdującego się w Warszawie budynku P180) oraz inne przyjazne klimatowi rozwiązania (takie jak beton zastosowany do budowy chodników sąsiadujących z budynkami biurowymi Skanska, który oczyszcza powietrze i redukuje koncentrację szkodliwych dla zdrowia tlenków azotu NOx), przechodzi do naturalnych materiałów w budowie projektów (takich jak drewno, z którego powstają tradycyjnie tworzone ze stali struktury budynków), nawiązuje partnerstwa przyspieszające zieloną transformację (takie jak Go4Energy i Transition Technologies w ramach projektu BMSCare, który umożliwia lepsze wykorzystanie danych dotyczących funkcjonowania budynku, poprawę efektywności energetycznej oraz redukcję emisji dwutlenku węgla) i wiele innych działań.

Jeśli chodzi o działania społeczne (litera “S”), Skanska prowadzi kampanie uświadamiające dla swoich pracowników (np. dotyczące bezpieczeństwa, w ramach dorocznego Safety Week), poddaje tworzone przez siebie obiekty biurowe analizie i ocenie w ramach certyfikacji WELL oraz “Budynek bez barier”, inwestuje w sieci/grupy pracownicze (oryg. Employee Resource Groups, ERGs), takie jak sieć o nazwie Place of Pride, skupiającą pracowników ze społeczności LGBTQ+ oraz sojuszników, czy też Body & Mind Network, skupiającą pracowników z widocznymi i niewidocznymi niepełnosprawnościami, oraz dba o równowagę płci, niwelowanie różnic płacowych i promowanie utalentowanych kobiet w zdominowanym przez mężczyzn sektorze budowlanym. Działalność społeczna firmy skierowana jest nie tylko do jej pracowników, ale także do społeczności spoza Skanska – tu firma wykorzystuje swoje zasoby i chęć niesienia pomocy swoich pracowników, aby reagować na często nieprzewidywalne sytuacje (np. przez przekazanie jednego ze swoich budynków biurowych w Warszawie miastu, aby to mogło zaoferować tam schronienie dla uchodźców z Ukrainy), a także współpracuje z lokalnymi mieszkańcami i organizacjami pozarządowymi w procesie projektowania budynków i ich otoczenia, aby służyły wspólnemu dobru.

Firma podejmuje również inicjatywy w obszarze ładu korporacyjnego (litera “G”). Upewnia się, że dostawcy działają zgodnie z kodeksem postępowania etycznego, poddaje się audytom prowadzonym przez zewnętrznych ekspertów czy też działa w transparentny sposób (czego odzwierciedleniem jest m. in. raportowanie w obszarze zrównoważonego rozwoju od ćwierćwiecza).

Powyższy artykuł powstał na bazie treści zaprezentowanych przez Katarzynę Zawodną-Bijoch, prezeskę i CEO spółki biurowej Skanska w Europie Środkowo-Wschodniej, w trakcie webinaru poświęconego tematyce ESG przygotowanego dla członków ABSL w Polsce. Bardziej szczegółowe informacje nt. Poszczególnych obszarów ESG zostaną zaprezentowane w trakcie nadchodzących webinarów z tej serii, z których najbliższe będzie poświęcone wpływowi społecznemu (“S”) i odbędzie się 10 maja 2022 roku. Aby zarejestrować się na to wydarzenie, prosimy skorzystać z tego linka.